De grootste van ons allemaal heeft na wild om zich heen te hebben geslagen, in januari het politieke wereldtoneel verlaten en in zijn zittingsperiode het begrip narcisme op de kaart gezet.
Begrijpen wat narcisme inhoudt en hoe je dat herkent kan je helpen om voortaan verstandigere keuzes te maken, zowel in je vriendschap, je (net)werk en in al je politiek keuzes bv.: op 17 maart.
Wat is narcisme
Narcisme is een schaal in zelfbewondering en zelfoverschatting. Een heel klein percentage (ca. 1%) zit op het puntje en heeft daarmee een stoornis.
Iedereen zit ergens op die schaal. De behoefte om jezelf te profileren en autonoom te zijn én ergens bij te horen is fundamenteel. Iemand met een narcistische stoornis heeft (veel te) veel van dat eerste. Hij voelt en gedraagt zich bovenal verheven.
Wat doet het met je
We kennen allemaal wel iemand die zichzelf wel heel bijzonder vindt en dat of versluierd en introvert of heel openlijk en extravert wil laten zien. In het beste geval, zal hij (en zij) je ergeren of is het lichtelijk amusant. In het ergste geval kan een relatie met een narcist desastreus zijn.
Ontstaan
Het gaat om een complexe weeffout met een mix van elkaar beïnvloedende traumatiserende-, biologische- en opvoedingsfactoren. Hij is dus zelf ook ongewild slachtoffer.
Ikke
Vroeger leerden we aap-noot-mies. Nu leren kinderen als eerste het woordje ik. Ontwikkelen is tegenwoordig gericht op zelfontplooiing, de beste versie van jezelf
worden en zelfrealisatie. We kweken ikke gedrag. Daar doe ik in mijn coaching praktijk ook aan mee. Dat realiseer ik me terdege.
Daarlangs spelen trauma’s of opvoedingspatronen een grote rol; te weinig of juist te veel over het paard getilde aandacht zijn boosdoener.
Valkuil
Ik heb enkele mensen begeleid die vastliepen in hun relatie. Het duurt even voor dat je door hebt dat de kern van het probleem niet bij jouw cliënt ligt maar in een narcistische relatie. Je kunt dan eigenlijk maar twee dingen doen. Je leert je cliënt de situatie te accepteren of je leert hem de relatie te verbreken.
Volle batterij
De valkuil is dat mensen met een narcistische stoornis op het eerste gezicht prima functioneren. Hij is vaak charmant, welbespraakt, autonoom en ambitieus.
Wanneer je echter in zijn ban bent ontstaat een repeterend patroon van ruzie maken, spijt betuigen en opnieuw ruzie maken. Hij is zelf een lege batterij die altijd een volle zoekt; dus anderen met lading en capaciteiten; sterke persoonlijkheden. Alleen een volle batterij levert hem energie.
Nuttig en gezond
Narcisme is niet per definitie een slechte eigenschap of stoornis. Het is een karaktertrek die bij ieder van ons, dus ook bij jou en mij, in meer of mindere mate aanwezig is.
Mensen die gemiddeld scoren op narcisme blijken psychisch het gelukkigst. Een gezond zelfbewustzijn en gezonde eigenliefde zijn zelfs noodzakelijk.
Hoe weet je nou of je met een narcistische stoornis te maken hebt
Zo iemand is voortdurend bezig met zijn imago en met imago-doelen; wat vindt de ander van mij? En niet met compassie-doelen; hoe help ik een ander of hoe maak ik het leuk voor een ander?
Je voelt het als je met zo’n persoon te maken hebt. Als iets je bij voortduring vreemd of opvallend voorkomt. Neem dus je intuïtie serieus en toets dat eventueel bij anderen.
Tot in de perfectie gecultiveerd gedrag
Niemand zit te wachten om met iemand om te gaan die bovenstaand gedrag vertoond. Dat weet die ander ook. Daarom gedraagt hij zich vriendelijk, naar buiten gericht en spontaan. Dit heeft hij in de loop der jaren, vaak van kinds af aan, tot in de perfectie gecultiveerd. Het is zijn manier van staande blijven. Hij heeft een constante stroom van aandacht en waardering nodig om een leegte op te vullen.
Leven met iemand met narcistische trekken
De kern is, dat je dan in een relatie zit die door de wensen en prioriteiten van de ander wordt gedomineerd, zonder het normale geven en nemen, zonder compromissen, zonder empathie. De boodschap is eigenlijk constant ; ‘Ik ben beter dan jij’.
Op je werk zal een narcistische collega kritiek ontlopen, onverdiend de eer opeisen, geruchten verspreiden en gesprekken domineren. Hij neemt letterlijk en met woorden veel ruimte in. Een narcistische leidinggevende zal graag bewonderd willen worden en zijn medewerkers subtiel manipuleren om zijn eigen ambities waar te maken.
Onmogelijk
Een narcistische stoornis veranderen is uiterst moeilijk, zo niet onmogelijk. Hij wíl niet veranderen want hij heeft, vanuit zijn denken, immers geen probleem. Maar hij kán ook niet want hij mist de vaardigheden nodig óm te veranderen.
Beter leven
Alles draait om keuzes. Je bent niemand een verklaring schuldig, maar je bent jezelf wel een beter leven verschuldigd en zult daarom een modus moeten vinden óf om om te gaan met iemand met deze karaktertrek óf afscheid moeten nemen.
Het is aan jou om te veranderen. Is razend moeilijk en indringend. Zoek daarom hulp om je door de situatie heen te loodsen.
Waak je voor etikettering
De stoornis kan alleen maar gesteld worden door een psycholoog. Maar met gezond boerenverstand en je intuïtie kun je constateren er gewoon niet ver naast te zitten.
Let wel! Het is jouw waarheid. Waak je voor etikettering, (ver)oordeel niet, nuanceer je beeld en toets je visie. Doe niemand tekort.
Zit je ook in een (werk)relatie met een narcist of twijfel je ergens aan na het lezen van dit artikel, neem dan contact op.
Ik luister open naar je verhaal, doe met je onderzoek en samen kunnen we de stappen zetten op weg naar verbetering of naar een uitweg.
Lees het uitgebreide artikel op www.meulepascoaching.nl > blogs.
Frans Meulepas
training | coaching | advies
0486 431 917 | 06 415 390 39
www.meulepascoaching.nl
