Afgebrokkelde en zwartgeblakerde gebouwen, gekantelde wagons die van de spoorlijn zijn gevallen en ‘stillevens’ van graven in Mill waarop helmen van gesneuvelde Duitse militairen zijn bevestigd. Wie door de fotocollectie van de Millse fotograaf Martien Hermsen (1911-1981) bladert, wordt onvermijdelijk herinnerd aan de gruwelen van de de Tweede Wereldoorlog in de omgeving van Mill. De erven van Martien Hermsen hebben deze collectie onlangs in bewaring gegeven aan het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC). De foto’s staan nu online.
Britse militairen, een Joodse jongen en enige burgers.
Martien Hermsen wordt in 1911 in Weeze (Duitsland) geboren, maar vestigt zich later na zijn huwelijk met Leentje Minten in de Julianastraat in Mill. Daar verdient hij de kost als schilder en fotograaf. Later verhuist het echtpaar naar een pand in de nabijgelegen Bernhardstraat en opent daar de fotowinkel ‘Mart Hermsen’. De laatste jaren, nog voordat Martien op 31 december 1966 wegens ziekte stopt, komt zoon Hans die ook fotograaf is met zijn geliefde Nettie in de zaak. Zij nemen in 1967 de fotohandel en -zaak van Martien over en vestigen zich in de Karstraat 4 in Mill. Daar runnen Hans en zijn vrouw ruim 40 jaar ‘Hermsen Fotografie Mill’. Hans Hermsen: “De collectie van mijn vader bestaat uit ongeveer 500 foto’s die hij tussen 1940 en 1960 heeft gemaakt in Mill, Grave en omgeving. Hij heeft tijdens de oorlogsjaren vaak onder zeer moeilijke omstandigheden gefotografeerd. Belangstellenden vinden in deze collectie veel historisch beeldmateriaal van onder meer de Slag van Mill.”
‘Moffenmeiden’
Zeer indringend en wrang zijn de foto’s die hij gemaakt heeft van vrouwen die net na de bevrijding publiekelijk werden kaal geschoren, omdat ze omgang hadden met Duitse mannen. Op een foto zie je hoe op het kaalgeschoren hoofd van een vrouw een wit kruis is geschilderd. Naast haar houden twee jongens een portret van Hitler vast. Of de foto waarop een Britse militair een Joodse jongen omarmt. Je kunt de emoties van zijn gezicht aflezen. Weer een andere foto toont hoe Duitse militairen krijgsgevangen worden gemaakt. Er zitten ook talrijke foto’s tussen van Britse militairen van de Prinses Irene Brigade. De foto van een straatnaambord van de Spoorstraat in Mill draagt duidelijk tekenen van de oorlog. Het is doorzeefd met kogelsgaten.
Een Britse militair omarmt een Joodse jongen
Slag van Mill
Mill neemt in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog een aparte plaats in. Op 10 mei 1940 slaagde een Duitse pantsertrein vol militairen er in alle vroegte in om de spoorbrug bij Gennep te passeren. Bij Mill weet het Nederlandse leger de trein te laten ontsporen. In en om Mill wemelt het op dat moment van de Nederlandse soldaten, die maanden daarvoor de Peel-Raamstelling hebben betrokken. Deze verdedigingslinie die in 1939 werd aangelegd viel al op 10 mei 1940. Daarbij raakten Nederlandse militairen in een vuurgevecht met de Duitse invallers. Hans Hermsen: “Mijn vader heeft hier veel beelden van kunnen vastleggen, maar ook van Mill tijdens en na de militaire operatie Market Garden.”
Duitse militairen zijn krijgsgevangen gemaakt; een Brit houdt een spuit vast.
Reageer
De foto’s van Martien Hermsen verbinden op onnavolgbare wijze en zonder ruis het hedendaagse met het oorlogsverleden in Brabant.
