We schrijven het jaar 1942 als de oorlog volop woedt in Nederland en de rest van Europa. Hoewel het gewone leven lijkt stil te staan, is er gelukkig ook nog tijd en gelegenheid voor het vieren van het 25-jarig jubileum van pastoor Rath.
Ernest Joseph Rath werd geboren op 9 november 1892 te Veghel en overleed in dezelfde gemeente op 20 januari 1975. Op 30 oktober 1936 werd hij geïnstalleerd als pastoor in Mill en geëerd met een receptie en een stoet van verenigingen, die door de Karstraat, de Hoogstraat en de Kerkstraat trok.
Al snel na zijn benoeming kreeg hij te maken met problemen van wereldformaat, namelijk de Tweede Wereldoorlog. In de meidagen van 1940 werden in de kerk 700 Nederlandse krijgsgevangenen ondergebracht alvorens ze op transport naar Duitsland werden gezet. Daar tijdens de oorlogsjaren de pastorie gevorderd was door een Duits legeronderdeel, woonde pastoor Rath in het huis van mejuffrouw van Hoorn, later de woning van notaris Stalpers.
Hij was van 1936 tot 1955 pastoor van Mill en hij vierde op 6 juni 1942 zijn 25-jarig priesterjubileum in ons dorp.
Hij heeft veel voor de Millse gemeenschap betekend en zo heeft hij er onder andere voor gezorgd, dat in 1939 de St. Williborduskerk werd uitgebreid met 2 zijvleugels, de Mariakapel en de kinderkapel.
We citeren een gedeelte uit de rede, die oud-burgemeester Verstraaten hield ter gelegenheid van het jubileum, die werd afgedrukt in de Echo. “Pastoor Rath heeft thans de kroon op het werk gezet door onze oude zoo verwaarloosde kerk tot een soort kathedraal oftewel tot een monumentale kerk der 19/20e eeuw te promoveeren; en laat mij er den wensch aan verbinden dat pastoor Rath nog een reeks van jaren als Leider dezer parochie en als Pastor Bonus over onze parochianen mag fungeeren en zijn verheven ambt in zijne ideale kerk, verrijkt met een hartewensch vervullend hoofdaltaar, mag uitoefenen.”
Het geschenk van de parochianen was een nieuwe altaaropbouw, omdat het oude was afgeschreven vanwege houtworm in de beelden, het lijstwerk en de pinakels. Architect Jan Strik uit Mill (1912-1992) maakte het ontwerp van de nieuwe opbouw, bestaande uit ranke pilaren en een koepel gelijkend op het hoofdaltaar van de St. Pieter in Rome. Het overstek was versierd met de oude Christelijke symbolen, zoals brood en vissen. Daarvoor hadden de boeren boter en eieren moeten afstaan om het dure edelmetaal roodkoper te kunnen bekostigen. De godslamp werd vernieuwd en opzij aan een pilaar gehangen. Spottend zei men: ”Diejen hoiberreg mi diejen zijschottel”.
Een nieuw corpus met Christus als Koning bekroonde het nieuwe altaar. Het beeld was ontworpen en vervaardigd door kunstenaar Niel Steenbergen (1911-1997), die ook altaren, preekstoelen, doopvonten en oorlogsmonumenten maakte.
Op de ochtend van de feestelijke dag trok er een processie door het dorp met veel hoogwaardigheidsbekleders, de werkcommissie, het erecomité, veel schoolgaande kinderen en soeur Desideria met haar bruidjes. Het organiserend comité bestond uit Wim Kloosterman, Piet de Vet, Jan Moors en Coos Schraven. De harmonie zorgde voor de muzikale omlijsting en rijvereniging Hyppos ging voorop in de feestelijke stoet.
Ook ter opluistering van de festiviteiten rondom zijn zilveren priesterjubileum voerden enkele Millenaren een toneelstuk op met als titel David en Saul en de leerlingen van de Heilig Hartschool brachten Het Kabouterspel ten tonele.
De “bouwpastoor” was een geliefd persoon en heeft veel goeds voor het dorp nagelaten. Je zou toch verwachten, dat ie ergens in het straatnamenboek van Mill vernoemd zou zijn.
We weten niet van wie de foto’s zijn, maar in die tijd beschikten slechts 3 Millenaren over een fototoestel, t.w. Martien Hermsen, Theodoor Moons en Toon van Hout.
Tekst: Henk van de Weem, bewerkt door Marja Verheijen.
Neem ook een kijkje op www.myllesheem.nl.
