Wie Kasteel Tongelaar in Mill bezoekt, wandelt een duizendjarige geschiedenis binnen. Ridderromantiek, bloedwraak, bedrog en een verboden liefde die eindigt in de allereerste moord die in de annalen van Tongelaar is vastgelegd.
Het begon allemaal met een vergeeld boek uit 1840 waarin een verhaal opdoemde dat ons meteen bij de keel greep: de moord op ridder Floris de Zwarte, die zou hebben gestreden om de hand van de mysterieuze Heilwiva van Tongelaar. Zou zíj het zijn die als spook nog steeds door de toren dwaalt? De vraag was te spannend om te laten liggen. Samen met Heemkundekring Myllesheem en Brabants Landschap doken we diep de archieven in.
In het vernieuwde infopunt op Tongelaar word je nu meegenomen door 1200 jaar geschiedenis—via luisterverhalen, strips en maquettes. Van Vikingen tot verdwenen schatten, van machtsstrijd tot mysteries. Vorige keer belandden we in deel 1 bij de Vikingen. Vandaag dalen we af in een van de meest tragische liefdesverhalen van het Land van Cuijk.
Romeo & Juliet, maar dan met zwaarden
Het is rond 1130 wanneer ridder Floris de Zwarte, telg uit het machtige Hollandse geslacht, zijn oog laat vallen op Heilwiva van Tongelaar—mooi, intelligent en erfgename van flinke bezittingen rond Sint-Oedenrode. Ze woont bij haar ooms, de broers Herman en Godfried van Cuijk, die haar opvoeden en ondertussen haar landerijen besturen. Floris valt niet alleen voor haar rijkdom. Hij valt vooral voor háár. En het lijkt wederzijds.
Maar in de 12e eeuw draait trouwen vooral om macht, land en bondgenootschappen. Liefde? Dat was mooi meegenomen, maar nooit het doel. En voor de broers Van Cuijk staat één ding als een middeleeuwse muur overeind: er komt géén huwelijk met een Hollander. Punt.
Een ridder die geen ‘nee’ accepteert
Floris laat het er niet bij zitten. Beledigd en vastbesloten rijdt hij tóch naar Tongelaar, klaar om Heilwiva desnoods te schaken. De spanning stijgt. De broers Van Cuijk proberen hem eerst om te kopen, dan te intimideren. Maar Floris heeft de troepen van zijn broer—Graaf Dirk van Holland—achter zich staan. En waar woorden falen, laaien de vlammen op: Floris begint de bezittingen van Herman te plunderen en in brand te steken. Wat begint als een liefdesdrama, groeit uit tot een regionale oorlog.
De hinderlaag
De broers Van Cuijk zijn klaar met waarschuwen. In het voorjaar van 1133 lokken ze Floris in een hinderlaag bij Utrecht. Terwijl Floris na een jachtpartij ligt te slapen, slaan de huurmoordenaars toe. De jonge ridder wordt vermoord—op een vernederende, bijna sneue plek, ver van zijn geliefde en van Tongelaar. Maar daarmee is het verhaal nog niet voorbij.
Een land in vlammen
Wanneer Dirk, de broer van Floris, het nieuws hoort, wordt hij razend. Een moord op een graaf van Holland? Dat blijft niet onbeantwoord. Met een massaal leger trekt hij naar het Land van Cuijk. Hij brandt alles plat wat hij tegenkomt: dorpen, velden, huizen—niets wordt ontzien. De kastelen van Grave, Cuijk én Tongelaar worden verwoest. De streek ligt in as.
Pas jaren later, na de dood van keizer Lotharius, krijgen Herman en Godfried hun landerijen terug. Maar nu als leenmannen. Hun macht is gebroken.
En Heilwiva?
Heilwiva blijft gebroken achter. Ze trouwt later met Conrad Merheim en krijgt een zoon, Rutger. Maar volgens de kronieken blijft ze levenslang ongelukkig en eenzaam. Ze sterft in 1160, slechts 45 jaar oud. De mensen zeggen dat haar ziel nog steeds in de toren van Tongelaar woont, wachtend op Floris.
Zelf beleven? Kom naar het kasteel
In het infopunt van Kasteel Tongelaar vind je prachtige maquettes van Paul de Maat, waarin je het middeleeuwse landschap bijna kunt ruiken. Stripmaker Anco Dijkman bracht de gebeurtenissen tot leven in meeslepende illustraties.
Kom luisteren, kijken en verdwalen in het verhaal. Het info-punt van Brabants Landschap is elke woensdag en zondag geopend. Check de openingstijden op de website: www.kasteeltongelaar.nl. Volgende keer in deze reeks: Floris V.
