Veel woorden werden ooit door onze voorouders veelvuldig gebruikt, maar zijn nu in vergetelheid geraakt. Zo kwamen we ook in de dagboeken nogal eens woorden en uitdrukkingen tegen, die niet iedereen zal kennen. En soms was het even puzzelen wat er nou eigenlijk stond, waarna de zoektocht op internet kon beginnen.
Dienstteek = de verouderde spelling van dienstteken, dat aangeeft welke overheidsfunctie iemand uitoefent in de vorm van een penning, een insigne of een bepaald uniformonderdeel. Deze notitie komt samen met het woord “politieblad” heel vaak voor in de dagboeken. Fretteeren = een techniek, waarbij de jager een fret gebruikt om konijnen uit hun holen te jagen.
Grippen = de grond langs de spoorlijn op, natuurlijk in Mill die langs het Duits Lijntje op.
Klotten = het duurde even voordat het duidelijk was of er nu klotten of klossen geschreven stond. Maar de notitie “klotten op de hei” zorgde voor opheldering. Het handelde natuurlijk om klotsteken, of te wel turfsteken op de hei.
Politieblad = na raadpleging van Chat GPT weten we dat een politieblad een publicatie was, waarin meldingen, verslagen en registraties van de politie werden bijgehouden. Het Algemeen Politieblad was sinds 1852 een belangrijk communicatiemiddel van de Nederlandse politie om opsporingsberichten en wettelijke besluiten in het land te verspreiden. Tegenwoordig zijn deze oude politiebladen waardevolle bronnen voor historisch en genealogisch onderzoek.
Smelen = “smeelen steken”, het uit de grond halen van bunt- of bundgras
Reephout = de woorden griendhout en hoephout houden hiermee verband. Het is meestal het hout van een wilg, die in een griend (vochtig stuk land) groeit en het wordt gebruikt bij de vervaardiging van tonnen en vaten.
Tractement = wij zullen dit woord kennen als een ander woord voor zakgeld, maar al sinds de middeleeuwen betekent het salaris. Burgemeester Verstraaten droeg ook zorg voor de lonen van zijn personeel, gezien de vele notities “Tractement”.
Wetering = bij de ontginning van laagveengebieden werd een wetering, een watergang gegraven voor de afwatering van het gebied. In oktober 1910 staat er de volgende notitie “wetering Millschveld”.
Ziep = een waterloop voor meestal afstromend water. Ook wel zijpe of sijpe genoemd afhankelijk van de streek.
Burgemeester Verstraaten was een druk bezet man en veel notities zijn heel gehaast geschreven, waardoor het soms moeilijk leesbaar is, mede door het oude handschrift. Ook lijken er andere handschriften in het dagboek voor te komen. Regelmatig kwamen we het woord “deurlaag” tegen hetgeen we niet begrepen, totdat we het toch eens gingen opzoeken. Warempel vonden we uiteindelijk een bericht van iemand, die aan stamboomonderzoek doet en het woord regelmatig als geboorteplaats tegen kwam. Maar er is in heel Nederland geen “deurlaag” te vinden. Het bleek echter Den Haag te zijn en het is frappant, dat de foto van zijn “deurlaag” qua schrijfwijze exact lijkt op de schrijfwijze van burgemeester Verstraaten. Of hij naar Den Haag moest of dat er iemand uit Den Haag kwam en voor welk soort zaken, dat weten we helaas niet.
Er zijn regelmatig meldingen over Sint Hubert, maar slechts twee over Langenboom over grindzand en een bedreiging door brandstichting. De naam Wilbertoord bestond toen nog niet. Wel wordt Princepeel veelvuldig genoemd, hetgeen in beginsel een maatschappij was, die in dat gebied vanaf 1888 ontginningsactiviteiten startte. Omstreeks 1920 werd er een weg aangelegd tussen Mill en het Landgoed Princepeel.
Hoewel we veel navraag hebben gedaan en het hele internet hebben afgestruind, blijft er ook nog een aantal notities geheel of gedeeltelijk onduidelijk. Misschien, dat u in het laatste deel ons kunt helpen. Dus lees ook nog deel 19 van deze serie met de titel “Wie weet het wel?”
Ondanks we lang niet alles wat we tegenkwamen in de dag- en logboeken hebben kunnen benoemen, hopen wij, dat u als lezer een beeld heeft gekregen van het leven in Mill aan het begin van de vorige eeuw. Heemkundekring Myllesheem waardeert het, dat u deelgenoot was van een klein stukje Millse geschiedenis.
Geschreven door Marja Verheijen.
Kijk voor meer interessante verhalen op www.myllesheem.nl.
